حقیقت ایمان

در آیات و روایات «ایمان» و «عمل صالح» راه قرب به خداوند -تبارک و تعالی- دانسته شده است.

حقیقت ایمان دارای بحث مفصّل و عمیقی است، اما به طور خلاصه باید گفت که «ایمان» اخصّ از «علم» است. «علم» که غالبا غیر اختیاری محقق می شود، شرطِ «ایمان» است که اختیاری است. به همین جهت گاهی «علم» وجود دارد، اما «ایمان» وجود ندارد. «و جحدوا بها و استیقنتها انفسهم» (سوره مبارکه نمل، آیة شریفة 14).

ایمان عمل اختیاری مربوط به قلب و باطن انسان است و حقیقت آن بنا گذاشتن و ملتزم شدن به لوازم علم است.

طبق آیات شریفه قرآن کریم متعلق ایمانی که سبب قرب به خداوند -تبارک و تعالی- است، خداوند -تبارک و تعالی- و صفات و لوازم او از جمله انبیاء و ملائکه و آخرت و ... است. به طور خلاصه می توان گفت «ایمان به توحید». لذا گفته شده است همه معارف اسلام به توحید باز می گردد. (ر.ک. علامه مصباح ره، به سوی او، ص201 و 206).

ایمان طبق آیات شریفه قرآن دارای مراتب است، چرا که میزان پای بندی به تعهد ایمانی و عدم سستی و اثرپذیری از وسوسه نفسانی و شیطانی متفاوت است.

سوره مبارکه انفال، آیه شریفه 2 : «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ إِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إیماناً وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ». (همچنین ر.ک. سوره مبارکه فتح، آیه شریفه 4 و سوره مبارکه آل عمران، آیه شریفه 173 و سوره مبارکه احزاب، آیه شریفه 22).

اوج قله ایمان در اختیار ذوات مقدس معصومین -علیهم الصلاه و السلام- است.

برای سنجش میزان ایمان می توان به میزان التزام عملی به لوازم توحید -اعم از توحید عبودی و حبی و ...- رجوع کرد و رتبه ایمان خود را سنجید.