تفسیر سوره حمد 24
الحمدلله رب العالمین
تناسب حمد با الله، ربّ العالمین، الرحمن الرحیم و مالک یوم الدین
در مورد حقیقت «الله» و ارتباط حمد به «الله» که اسم جامع صفات کمالی الهی است، سخن گفته شد. تمام کمالات و صفات کمالی ملک طلق «الله» است و از این رو حمد مخصوص «الله» است. در حقیقت «الله» بودن دلیل اختصاص حمد به ذات اقدس الهی است و شخصی که حقیقت «الله» را درک کند –بدون لحاظ احسان او و رجاء به او و خوف از او-، او را حمد خواهد کرد.
«ربّ العالمین»، «الرحمن الرحیم» و «مالک یوم الدین» می توانند علّت برای حمد الهی باشند، همانطور که می توانند اشاره به هدف و غرض حامد تلقی شوند.
«رب العالمین» علت برای حمد هستند، چرا که «رب العالمین» است که افاضه کننده کمالات است و مفیض کمالات است که اولا و بالذات دارای کمال است و از این رو حمد مخصوص اوست. از سویی می تواند حمد الهی به غرض جلب انعام الهی باشد که ربّ همه جهانیان از جمله شخص حمد کننده است.
«الرحمن الرحیم» علت برای حمد است، چرا که مقام افاضة رحمت فرع مالکیت بر کمالاتی است که با رحمت به غیر افاضه می شود. حمد مخصوص کسی است که صفت رحمان و رحیم به طور مطلق مختصّ اوست. از سویی می تواند حمد الهی به غرض رجاء به محمود جهت جلب رحمت او باشد.
«مالک یوم الدین» علت برای حمد است، چرا که جز مالک مطلق دار وجود و کمالات وجودی کسی را چنین مقامی نیست که فرمانروای منحصر روز جزا باشد. از سویی می تواند حمد الهی از روی ترس از مقام و منزلت محمود به جهت فرمانروایی او در روز جزا و امکان عقاب و عذاب الهی باشد.
