یادداشتهای طلبگی

فضایی برای اشتراک گذاری یادداشتهای اخلاقی، تفسیری، فقهی، اصولی، رجالی و غیره

یادداشتهای طلبگی

فضایی برای اشتراک گذاری یادداشتهای اخلاقی، تفسیری، فقهی، اصولی، رجالی و غیره

۸ مطلب در آذر ۱۴۰۳ ثبت شده است

جمعه, ۳۰ آذر ۱۴۰۳، ۰۴:۳۵ ب.ظ

خداشناسی راه تهذیب نفس 4

ذکر سوم : "سبحان الله"

🔹 معنا :

توحید مرحوم صدوق، ص312 : عن هشام الجوالیقی، قال: سألت أباعبدالله علیه‌السلام عن قول الله عزوجل «سبحان الله» ما یعنی به؟ قال : تنزیهه. (پاکی و منزه بودن خداوند از هر عیب و نقص و کمبودی). هر عیب و نقصی از خدا دور است و هیچ ایرادی به او وارد نیست.

🔹 انواع تنزیه :

1 تنزیه از افعال دارای اشکال و ایراد : او  منزّه است از هر فعلی که دارای اشکال و ایراد باشد. هیچ اعتراضی به خدا وارد نیست به این که چرا استعداد من کم است؟ چرا پول ندارم؟ چرا خانواده ام اینجوری از آب در اومدند؟ چرا ...؟  هیچ خطا و اشکالی به خدا وارد نیست.

تمام افعال الهی از حیث انتساب به خداوند تبارک و تعالی- بهترین فعل در بهترین زمان و بهترین مکان است. «احسن کلّ شیء خلقه» (سوره مبارکه سجده، آیه شریفه7).

2 تنزیه ذات از ضعف و نقص : الله منزّه است از هر وصفی که ضعف و نقص و کمبودی به همراه داشته باشد.

هر کمالی از خدا نباشد، ضعف خداست و «سبحان الله عمّا یصفون».

هر ذاتی در هر لحظه‌ای مستقلّ و بی نیاز از خدا باشد، نقص خداست و «سبحان الله عمّا یصفون».

هر زمان و مکانی -ولو در دل و عمق یک وجود مادی- که عظمت بی نهایت الهی در آن حضور نداشته باشد، ضعف خداست و «سبحان الله عما یصفون».

🔹 آثار اخلاقی اعتقاد کامل به سبحان الله 

🔺 عشق به خداوند تبارک و تعالی- : حقیقتی که هیچ نقص و ایرادی ندارد، شایسته عشق و محبت نیست؟!

🔺 عدم سوء ظن به خداوند تبارک و تعالی-.

🔺 رسیدن به مقام رضا و آرامش : رضایت از تمام مقدّرات الهی چون می داند فعل الهی مو لای درزش نمی ره و هیچ اشکالی به آن وارد نیست.

🔺 عدم ناامیدی از رحمت خدا در سخت ترین شرایط : نا امیدی برای جایی است که کسی قدرت کمک و یاری شما را نداشته باشد. علم و قدرت الهی ضعف و نقصی ندارد و می تواند در سخت‌ترین مشکلات ما را یاری کند.

🔺 و ... .

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۳۰ آذر ۰۳ ، ۱۶:۳۵
سید محمد رضا واعظی
جمعه, ۳۰ آذر ۱۴۰۳، ۰۴:۳۳ ب.ظ

تفسیر سوره حمد 21

«الحَمدُللهِ رَبِّ العَالَمِینَ»

💐 آثار توحید ربوبی

1 درک عظمت الهی

تصدیق #توحید_ربوبی، مستلزم درک عظمت الهی، قدرت انحصاری او در هستی، رحمت بی پایان او بر مخلوقات و سایر کمالات جمالی و جلالی اوست.

هیچ موجودی هیچ نقشی در مقابل و عرض ذات اقدس الهی ندارد و هیچ قدرت و اراده ای در مقابل قدرت و اراده او نیست. هر چه هست و نیست به اذن، خواست و اراده اوست بر اساس رحمت و حکمت او برای سوق دادن مخلوقات به کمال مطلوب است.

2  عدم ترس و حزن

کسی که توحید ربوبی برای او ملکه شده و هرگز غافل نمی شود که پروردگار او حقیقتی است که تمام کمالات از علم و حکمت تا رحمت و قدرت- برای اوست و هر چه در هستی رخ می دهد، ناشی از صفت ربوبیت اوست، از هیچ چیز نمی ترسد و از هیچ چیز ناراحت نمی شود.

چنین کسی می داند هر حادثه ای رخ دهد، به قدرت و تدبیر الهی و در راستای لطف و حکمت او برای سوق دادنش به سمت کمال است. «إِنَّ ٱلَّذِینَ قَالُواْ رَبُّنَا ٱللَّهُ ثُمَّ ٱستَقامُواْ فَلَا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لَا هُم یَحزَنُونَ» (سورة مبارکة احقاف / آیة شریفة 13). استقامت بر توحید ربوبی، هر ترس و حزنی را از انسان سلب می کند.

3 توحید عبادی

باور کامل و تامّ به توحید ربوبی، توحید عبادی را به همراه دارد. شخصی که برای غیر او هیچ نقشی در هستی قائل نیست، تنها از او می ترسد. تنها به لطف او طمع دارد. هر چه می خواهد تنها از او می خواهد. تنها او را شایسته پرستش می یابد. بنابراین جز در مقابل او سر خم نخواهد کرد و تنها خواست و رضایت او را معیار عمل و انتخاب خود قرار خواهد داد و به خشوع و خضوع کامل در پیشگاه او خواهد رسید. «ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ». (سوره مبارکه یونس / آیه شریفه 3).  چنین کسی خود را از تمام جهات بی نیاز از خلق می بیند و دچار #ریا و خودنمایی نمی شود.

4 توحید فاعلی

باور کامل و تامّ به توحید ربوبی، توحید فاعلی را به همراه دارد. پرورش دهنده هستی کسی نیست جز الله جلّ جلاله. پس هر فعلی در عین انتساب به مخلوق- در حقیقت به او منتسب است و به اذن و اراده او محقق شده است. فاعلی جز او نیست و هر فعلی و حادثه ای به خواست او از هر فاعلی چه فاعل بالجبر و چه فاعل بالاختیار  و چه غیر آن دو- صادر می شود.

5 توحید حبی

باور کامل و تامّ به توحید ربوبی، توحید حبّی را به همراه دارد. چه کسی شایسته عشق و محبت است جز ذاتی که هر خیری از اوست، هر کمالی از اوست، هر زیبایی از اوست و هر چه را دوست داریم، از او و برای اوست و از روی لطف و محبت او خلق شده و در اختیار ما قرار گرفته است؟

وقتی انسان دانست که خداوند رحمن رحیم با این که از او بی نیاز است، همواره و از تمام جهات که حتی خود انسان نیز از بسیاری از آنها غافل بوده و هست- در مقام پرورش و اصلاح او بر آمده است و هرگز او را فراموش نکرده، عاشق و واله ذات اقدس اله خواهد شد و از غفلت و کوتاهی خود در پیشگاه او شرمسار است.

6 دوری از صفات رذیله

شخصی که توحید ربوبی با ذات او عجین شده باشد، صفات رذیله از وجود خود بیرون رفته است و به صفات حسنه متّصف شده است. چنین کسی -همانطور که بیان شد- دچار ریا و خودنمایی نخواهد شد؛ حوادث تلخ و شیرین روزگار را برنامه الهی در روند تکامل خود خواهد دید، دچار #غضب و پرخاشگری و #کینه نسبت به دیگران نمی شود و به انتقام جویی فکر نخواهد کرد، #حسادت نمی ورزد، نسبت به حوادث دچار ترس و اضطراب نخواهد بود، هرگز جزع و فزع نخواهد کرد و #صبر پیشه خواهد کرد، بلکه نسبت به همه حوادث به ظاهر بسیار تلخ نیز راضی و خشنود خواهد بود و حمد و شکر خداوند تبارک و تعالی- را به جای خواهد آورد. «الحمدلله علی عظیم رزیتی»  (ستایش خدای را به دلیل بزرگی مصیبتم).

🔺 البته رسیدن به ملکه توحید ربوبی در این عالم مادی که دار غرور و فریب است و چنین پنداشته می شود که اسباب نقشی در هستی و امور زندگی ایفاء می کنند، نیازمند ایمان قوی و استقامت در این راه دارد.

این سبب ها بر نظرها پرده هاست

که نه هر دیدار صُنعش را سزاست

دیده ای باید سبب سوراخ کن

تا حُجب را بَرکَنَد از بیخ و بن

از مسبِّب می رسد هر خیر و شرّ

نیست اسباب و وسائط ای پدر

 جز خیالی منعقد بر شاهراه

تا بماند دورِ غفلت چند گاه

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۳۰ آذر ۰۳ ، ۱۶:۳۳
سید محمد رضا واعظی
پنجشنبه, ۲۲ آذر ۱۴۰۳، ۱۰:۲۷ ب.ظ

تفسیر سوره حمد 20

📌 آیه شریفه "الحمدللّه ربّ العالمین

💐 رابطه ربّ و الله 

با توجّه به حقیقت «الله» و «ربّ»، روشن است که تنها «الله» و حقیقتی که مستجمع جمیع کمالات است  می تواند «ربّ» حقیقی تمام مخلوقات باشد و تنها «ربّ» و پروردگار عالمیان است که می تواند «الله» و مستجمع جمیع کمالات باشد. لازمه الوهیّت، ربوبیّت است و ربوبیت کاشف از الوهیت. «الله» بودن دلیل برای «ربّ» بودن است. شاید به این جهت صفت «ربّ» در آیه شریفه بعد از «الله» آمده است. همه احتیاجات عالمیان نزد «الله» است و فقط «الله» یارای تامین مایحتاج عالمیان را دارد.

💐 رابطه ربّ و حمد

با درک اختصاص حمد به خداوند سبحان و مالکیت مطلق او بر تمام کمالات نیز روشن می شود که ربوبیّت مخصوص ذات اقدس اله است و غیر او مقام ربوبیّت ندارد. ربوبیتِ ذات اقدس اله به اظهار کمال خود در مخلوق و جلوه گری جمال و جلال او در عالمیان است. عالمیان کمال استقلالی برای خود ندارند و نخواهند داشت، بلکه مجرایِ نمایشِ کمالات الهی و اسمای حسنای او هستند و اوست که کمال را در موجودی خلق می کند و به ظهور می رساند. از این رو گفته شده است ربوبیّت نوعی خلقت است و توحید خالقی مفید توحید ربوبی است

💐 رابطه ربّ و الرّحمن الرّحیم

این ربوبیّت الهی ناشی از رحمانیّت و رحیمیّت ذات اقدس اله است و این دو صفت دلیل بر این است که خداوند سبحان در ربوبیّت هیچ موجودی کم کاری نکرده و نخواهد کرد. آنچه مانع از کمال مخلوق است، قابلیت قابل و ذات مخلوق است نه بخلی از ناحیه فاعل و خداوند رحمن رحیم-.

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ آذر ۰۳ ، ۲۲:۲۷
سید محمد رضا واعظی
چهارشنبه, ۱۴ آذر ۱۴۰۳، ۰۷:۳۵ ق.ظ

تحلیل اهداف و فرصت‌های درگیری‌ها در سوریه

تحلیل اهداف و فرصت‌های درگیری‌ها در سوریه

اهداف اسرائیل، آمریکا و ترکیه:

  1. تضعیف دولت سوریه و تلاش برای سرنگونی بشار اسد به عنوان عضو کلیدی جبهه مقاومت در منطقه.
  2. تلاش برای قطع حمایت زمینی از حزب‌الله و کاهش توان رزمی این گروه.
  3. تضعیف توان ایران در تأمین تسلیحات و حمایت از حزب‌الله و مقاومت فلسطین، با تمرکز بر تجهیز سوریه.
  4. جلوگیری از افزایش قدرت و نفوذ ایران و محور مقاومت در منطقه پس از "طوفان الاقصی".
  5. ایجاد انحراف در افکار عمومی جهانی از مسئله فلسطین و شکست‌های اسرائیل در لبنان و غزه و جنایات این رژیم.
  6. تلاش برای ایجاد تفرقه و درگیری داخلی در جهان اسلام با محوریت دوقطبی شیعه-سنی، به منظور تضعیف اتحاد مسلمانان علیه اسرائیل.
  7. افزایش نفوذ استراتژیک ترکیه و ابراز قدرت در منطقه.
  8. بهبهود چهره دولت ترکیه در میان اهل تسنن.
  9. افزایش حمایت داخلی از دولت ترکیه با کشورگشایی و جنگ به کمک نیروهای نیابتی.
  10. ایجاد ناامنی در سوریه به عنوان مسیر ارتباط اقتصادی ایران به مدیترانه.
  11. تلاش برای تقویت گروه‌های نیابتی ترکیه و اسرائیل و تضعیف نیروهای نیابتی ایران در منطقه.
  12. انتقام از روسیه و درگیر کردن این کشور در چندین جبهه.
  13. و ... .

فرصت‌های موجود:

    1. افزایش حضور نظامی و مستشاری ایران در سوریه و تقویت قدرت سخت و نرم ایران در منطقه.
    2. از بین بردن کامل گروه‌های تروریستی در سوریه و ایجاد امنیت پایدار در این کشور.
    3. تولید هسته‌های مقاومت در سوریه و جذب جوانان این کشور به محور مقاومت.
    4. آگاه شدن مسلمانان از ماهیت اصلی گروه‌های تروریستی-اسرائیلی و حمایت بیشتر افکار عمومی از جبهه مقاومت.
    5. آگاهی مسلمانان از خیانت ترکیه به آرمان فلسطین.
    6. و ... .

سخن پایانی:

سقوط یا تضعیف دولت سوریه یک فاجعه امنیتی، سیاسی و اقتصادی برای ایران و جبهه مقاومت است و یک دستاورد بزرگ برای رژیم صهیونیستی است؛ از این رو، حمایت همه‌جانبه از حاکمیت سوریه ضروری است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۴ آذر ۰۳ ، ۰۷:۳۵
سید محمد رضا واعظی
سه شنبه, ۱۳ آذر ۱۴۰۳، ۰۸:۴۰ ق.ظ

خداشناسی راه تهذیب نفس 3

ذکر دوم : "الحمدلله"

🔹 حمد: به معنای ستایشِ کمال و کار نیک است. «الحمدلله» یعنی ستایش مخصوص خداست.

🔹 چرا تنها خدا شایسته ستایش است؟

خداوند کمال مطلق است، همه کمالات از او و برای اوست و تمام کمال‌هایی که در موجودات دیگر می‌بینیم، در واقع بروز و ظهور کمال اوست. هیچ کمال حقیقی‌ای جز کمال خدا وجود ندارد.

🔹 هر نوع کمالی، چه معنوی و چه مادی، از خدا سرچشمه می‌گیرد.علم، قدرت، مهربانی و هر صفت پسندیده‌ای که در موجودات مشاهده می‌شود، همه از خداست. کمال‌هایی که در انسان‌ها می‌بینیم، مانند هوش، استعداد و اخلاق نیک، هدیه‌ای از جانب خدا است.

هیچ موجودی کمال مستقلّ برای خودش ندارد، جز خدا.

هر عمل نیک و پسندیده‌ای که انجام می‌شود، هم نتیجه کمال ذاتی است و کمال ذاتی هم مخصوص خداست.اعمال نیک انسانها به لطف و عنایت خدا انجام می‌شود.

🔹 بنابراین تنها خداوند شایسته ستایش است، زیرا:

او منبع همه کمالات و خوبی‌ها است و علت اصلی همه اعمال نیک و پسندیده است.

🔹 پیامدهای اخلاقی اعتقاد به اختصاص حمد به خدا :

رفع غرور و تکبر: انسان می‌فهمد که هر چه دارد از خداست و دلیلی برای خودستایی وجود ندارد.

خشوع و خضوع در برابر خدا : انسان را به تواضع و فروتنی در برابر خدا دعوت می‌کند.

تقویت ایمان: با شناخت عظمت خدا، ایمان انسان تقویت می‌شود.

افزایش شکرگزاری: انسان به خاطر نعمت‌های خدا شکرگزار می‌شود.

عشق به خدا: باعث ایجاد ارتباط عمیق‌تر و صمیمانه‌تر با خدا می‌شود.

و ... .

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ آذر ۰۳ ، ۰۸:۴۰
سید محمد رضا واعظی
سه شنبه, ۱۳ آذر ۱۴۰۳، ۰۸:۳۶ ق.ظ

تفسیر سوره حمد 19

توحید ربوبی (2)

جمیع اجزاء عوالم هستی از هر جهت تحت تربیت‌ و مراقبت اوست. همه مخلوقات غرق در نعمت الهی از افاضه وجود تا حفظ از خطرات، صحت جسمی و روحی، رزق، اصلاح و تدبیر امور به سمت کمال- هستند. این فیض به لطف و رحمت او پیوسته و مستمر است و در این راه هیچ نعمت و رحمتی از هیچ موجودی دریغ نشده است از سلامتی کوچکترین اعضای بدن تا نعمت معرفت به خدای عزّ و جلّ و اهل بیت عصمت و طهار علیهم الصلاه و السلام-.[1]

غیر او هیچ نقشی در تامین نیازها و وصول به کمال و نفع و ضرر انسان یا هر موجود دیگری ندارد[2] و حاکم مطلق و تنها برنامه ریز و مدیر هستی، اوست. «إِنَّ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فی‏ سِتَّةِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوى‏ عَلَى الْعَرْشِ یُدَبِّرُ الْأَمْرَ ما مِنْ شَفیعٍ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ» (سوره مبارکه یونس / آیه شریفه 3).

از سویی کمال مطلق اوست. پس غایت ربوبیت که کمال است- خود اوست. او با لطف و رحمت خود، ما را به سمت خود می کشد و بالا می برد. هر حرکتی به سمت کمال، حرکت به سمت اوست و به میزانی که حرکت رخ می دهد، قرب به او حاصل می شود و قرب به او به معنای ظهور بیشتر کمالات او در مخلوق، مظهریت اقوای مخلوق برای او، تجلی اقوای او برای مخلوق و بهره بیشتر از جنّت ذات است.

باور قلبی توحید ربوبی و تنظیم تمام اعمال و رفتار به مقتضای آن، بسیار نادر و مخصوص عارفین بالله و اولیاء خاصّ اوست.

بسیاری از مشرکین از پذیرش توحید خالقی ابایی نداشتند. «وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اللَّه‏».[3] آنچه آنان منکر بودند، توحید ربوبی بود و برای غیر «الله» ربوبیّت و نقش در تأمین نیاز خود قائل بودند. مجسمه‌هایی از سنگ و غیره به عنوان مظاهر آن ارباب‌ها می ساختند و برای دستیابی به لطف و رحمت آنها، به پرستش آن مظاهر می پرداختند.

مبارزه انبیاء با بت پرستی و شکستن بت‌ها برای ترویج توحید ربوبی بود. حضرت ابراهیم علی نبینا و آله و علیه الصلاه و السلام- برای احتجاج علیه مشرکان نسبت به ستاره و ماه و خورشید فرمود «هذا ربّی»[4] و سپس عدم لیاقت آنها برای مقام ربوبیت را ثابت کرد. حضرت یوسف علی نبینا و آله و علیه الصلاه و السلام- در زندان از فرصت پیش آمده برای تبلیغ توحید ربوبی بهره برد. «یا صاحِبَیِ السِّجْنِ أَ أَرْبابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَیْرٌ أَمِ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّار». (سوره مبارکه یوسف، آیه شریفه 39).

در بین مومنین نیز جهل و غفلت از توحید ربوبی بسیار است. اگر ذره ای تصور شود که غیر خدای تبارک و تعالی مثل فلان قدرتمند یا ثروتمند- توانایی مستقل برای رساندن خیر یا شرّ دارد، مصداق شرک ربوبی است.

رابطه ربّ و الله

با توجّه به حقیقت «الله» و «ربّ»، روشن است که تنها «الله» و حقیقتی که مستجمع جمیع کمالات است  می تواند «ربّ» حقیقی تمام مخلوقات باشد و تنها «ربّ» و پروردگار عالمیان است که می تواند «الله» و مستجمع جمیع کمالات باشد. لازمة الوهیّت، ربوبیّت است و ربوبیت کاشف از الوهیت. «الله» بودن دلیل برای «ربّ» بودن است. شاید به این جهت صفت «ربّ» در آیه شریفه بعد از «الله» آمده است. همه احتیاجات عالمیان نزد «الله» است و فقط «الله» یارای تامین مایحتاج عالمیان را دارد. «بیدک لا بید غیرک زیادی و نقصی و نفعی و ضرّی».[5] «قل لن یُصیبنا الا ما کتب الله لنا هو مولانا و علی الله فلیتوکّل المومنون» (سوره مبارکه توبه، آیه شریفه 51). هر چه هست، ملک طلق اوست و هر چه رخ می دهد به تدبیر و اراده اوست. «لا موثّر فی الوجود الا الله».

رابطه ربّ و حمد

با درک اختصاص حمد به خداوند سبحان و مالکیت مطلق او بر تمام کمالات نیز روشن می شود که ربوبیّت مخصوص ذات اقدس اله است و غیر او مقام ربوبیّت ندارد. ربوبیتِ ذات اقدس اله به اظهار کمال خود در مخلوق و جلوه گری جمال و جلال او در عالمیان است. عالمیان کمال استقلالی برای خود ندارند و نخواهند داشت، بلکه مجرایِ نمایشِ کمالات الهی و اسمای حسنای او هستند و اوست که کمال را در موجودی خلق می کند و به ظهور می رساند. از این رو گفته شده است ربوبیّت نوعی خلقت است و توحید خالقی مفید توحید ربوبی است.

رابطه ربّ و الرّحمن الرّحیم

این ربوبیّت الهی ناشی از رحمانیّت و رحیمیّت ذات اقدس اله است و این دو صفت دلیل بر این است که خداوند سبحان در ربوبیّت هیچ موجودی کم کاری نکرده و نخواهد کرد. آنچه مانع از کمال مخلوق است، قابلیت قابل و ذات مخلوق است نه بخلی از ناحیه فاعل و خداوند رحمن رحیم-.

 

[1] عدم وصول به کمال و رحمتی از جانب الهی به دلیل بخل از ناحیه فاعل نیست، بلکه نشانة ضعف در ناحیة قابل است.

[2] سوره مبارکه یونس / آیه شریفه 18 : «وَ یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا یَضُرُّهُمْ وَ لا یَنْفَعُهُم‏».

[3] سوره مبارکه لقمان، آیه شریفه 25 و سوره مبارکه زمر، آیه شریفه 38. همچنین شبیه این معنا در سوره مبارکه عنکبوت، آیه شریفه 61.

[4] سوره مبارکه انعام، آیات شریفه 76 تا 78.

[5] مناجات شعبانیه، اقبال الاعمال، ج3، ص296.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ آذر ۰۳ ، ۰۸:۳۶
سید محمد رضا واعظی
جمعه, ۲ آذر ۱۴۰۳، ۱۰:۰۹ ق.ظ

خداشناسی راه تهذیب نفس 2

ذکر اول : الله اکبر

کبیر از اسماء حسنای الهی است. «وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِیُ‏ الْکَبِیرُ» (سوره مبارکه حجّ، آیه شریفه62). کبیر به معنای بزرگ است که در مادیات به میزان حجم در مقایسه با غیر اطلاق می شود، مثل خانه بزرگ. اما گاهی برای امور غیر مادی استعمال می شود، مثل گناه بزرگ (اثم کبیر، سوره مبارکه بقره، آیه شریفه 219) یا «رضوان من الله اکبر» (سوره مبارکه توبه، آیه شریفه 72). در مورد ذات باری تعالی «کبیر بودن» از حیث حقیقت وجود و معنوی است و به عظمت، شکوه، جلالت قدر و ارتفاع درجه ترجمه و تفسیر شده است.

با این مقدمه «الله اکبر» یعنی خداوند تبارک و تعالی- با عظمت تر و با جلالت تر است.

روایات در شرح «الله اکبر» مختلف است اما به نظر می رسد شاهد جمع و آن روایاتی که کاملتر و جامع تر مفاد این ذکر مقدّس را ارائه می دهد، کلام نورانی وجود مقدس امام صادق ع است که می فرماید «الله اکبر من ان یوصف» (مرحوم صدوق، توحید، ص313). الله اکبر یعنی خدا برتر از آن است که وصف شود. هر وصفی برای ذات خداوند تبارک و تعالی- ناقص است و خداوند برتر از آن است. عظمت و شکوه و جلالت او قابل وصف شدن نیست.

وصف هایی که ما می فهمیم و تصور می کنیم، از چند جهت نسبت به منزلت الهی را ناقص هستند :

اولا خداوند تبارک و تعالی نهایت قدرت، علم، مهربانی اش بی نهایت است. درک و فهم این کمالات بی نهایت برای ما مقدور نیست، یعنی او از هر چه مهربانی تصوّر کنیم، او مهربان تر است، هر چه قدرت و علم و عظمت تصور کنیم، او بزرگتر از این اوصاف تصور شده ماست.

ثانیا این اوصاف همگی تنها وصف، تعین و جهتی از کمالات بی نهایت الهی هستند نه ذات بی حدّ الهی-. او مستجمع جمیع کمالات است. او بزرگتر از این اوصافی است که تنها به جهتی خاصّ اشاره می کنند.  

«الله اکبر» یعنی او بزرگتر از آن است که وصف شود. عظمت، شکوه و جلالت قدر او به وصف در نمی آید و قابل توصیف نیست.  

کسی که این معنا را برای خود هضم کرده باشد، «بزرگی، عظمت و شکوه مسحور کننده و البته خوفناک الهی را بهتر می فهمد» و اگر با این توجّه وارد نماز شود، نمازی متفاوت اقامه خواهد کرد و اگر تمام طول روز متوجه «الله اکبر» باشد، رفتار و سکنات او متفاوت خواهد بود.

مرور این مطلب، حقارت خود و تمام هستی در برابر خداوند تبارک و تعالی- را به باور ما منتقل می کند و ایمان را افزایش می دهد. درک عظمت الهی و حقارت خود و تمام هستی در مقابل خدا سبب خشوع می شود و انسان را برای قیام و رکوع و سجود در مقابل درگاه الهی آماده می کند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۲ آذر ۰۳ ، ۱۰:۰۹
سید محمد رضا واعظی
جمعه, ۲ آذر ۱۴۰۳، ۱۰:۰۷ ق.ظ

تفسیر سوره حمد 18

حقیقت ربّ

در کتب لغت دو معنا برای «رَبّ» بیان کرده اند، مالک و مصلحِ مدبّر.

ذات اقدس الهی مالکِ سوی الله است. این مطلب در آیات بسیاری از قرآن کریم مورد اشاره قرار گرفته است. احتمال می رود اصل معنای «ربّ»، مصلحِ مدبّر باشد که به دلیل مناسبت در معنای «مالک» استعمال شده یا به حدّ وضع رسیده است.

در معجم مقاییس اللغه آمده است : «رب : الراء و الباء یدلُّ على أُصولٍ. فالأول إصلاح الشى‌ءِ و القیامُ علیه. ... و الرّبُّ: المُصْلِح للشّى‌ء. یقال رَبَّ فلانٌ ضَیعتَه، إذا قام على إصلاحها».

در مفردات راغب آمده است : «الرَّبُّ ... و هو إنشاء الشی‌ء حالا فحالا إلى حدّ التمام، ... فالرّبّ مصدر مستعار للفاعل».

به نظر می‌رسد ربوبیت، سوق دادن شیء به سمت اصلاح و کمال آن است و ربّ، کسی است که شیء را به سمت اصلاح و کمال می برد و از این رو در فارسی به «پروردگار» ترجمه می شود.

مفاهیمی مانند ملکیت، تربیت، تعلیم و امثال آن، از ملازمات آن هستند. با این توضیح «ربّ» از صفات فعل الهی است و معنای تدریج از آن فهمیده می شود. از این رو صفت «ربّ» مخصوص عوالمی است که تدریج در آنها معنا دارد.

توحید ربوبی

توحید ربوبی یعنی فقط او در هستی نقش ربوبیّت دارد. خداوند تبارک و تعالی تنها حقیقتی که نیازهای مخلوقات را تامین می کند، لحظه به لحظه آن ها را به سمت اصلاح و کمال مادی یا معنوی می کشاند، تغذیه و رشد و نموّ جسمانی را بر عهده دارد، با حوادث و وقائع بر عقل و تجربه می افزاید و هر آنچه پیش آمده و پیش خواهد آمد -با تدبیر او و بر اساس حکمت و رحمت او- جهت سوق دادن مخلوقات به اصلاح و کمالشان می باشد. آب و غذایی که در اختیار انسان قرار می گیرد، جذب بدن می شود و رشد جسمانی را تامین می کند، از او و به لطف و قدرت اوست. علم و معرفتی که کمال نفسانی را حاصل می کند و فعل و عملی که رشد روحی را به همراه دارد، از او و به لطف و حکمت اوست.

 
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۲ آذر ۰۳ ، ۱۰:۰۷
سید محمد رضا واعظی